Tên di sản : Đền thờ Lê Đăng Tiệm
Tỉnh/Thành phố : Thanh Hóa
Loại di tích :
Di tích lịch sử
Sô quyết định : Số 126/VH QĐ
Giới thiệu
Làng Phong Hậu xưa là một vùng đồng chiêm trũng, quanh năm ngập nước, dân cư thưa thớt, người dân chỉ sống dựa vào một vụ lúa nước trong năm. Dưới triều Lê Cảnh Hưng, cụ Lê Thiên Hậu là người gốc Hà Nội được nhà vua điều về vùng đất này để khai cơ lập ấp, xây dựng làng, đặt tên là làng Phong Hậu, nay là thôn 4 xã Quảng Nhân, huyện Quảng Xương. Cũng như bao làng quê khác, trước đây làng Phong Hậu, xã Quảng Nhân cũng có đình, có nghè thờ tự, tế lễ nhưng người đã có công khai cơ lập ấp, đánh giặc giữ nước. Trải qua bao biến đổi thăng trầm của lịch sử, cùng với những năm tháng chiến tranh chống giặc ngoại xâm, đất nước còn nhiều khó khăn, con em thiếu trường lớp học tập, đình, nghè làng Phong Hậu bị tháo dỡ để xây dựng trường học và công sở xã, duy chỉ còn lại ba sắc phong, được ông Lê Văn Vũ là hậu duệ của Lê Thiên Hậu còn lưu giữ.
Theo các cụ cao niên kể lại, tướng quân Lê Đăng Tiệm là cháu của ngài khởi tổ Lê Thiên Hậu, sinh ra và lớn lên tại mảnh đất làng Phong Hậu, nay là thôn 4 xã Quảng Nhân. Hơn 100 năm chống phong kiến và giặc ngoại xâm, tướng quân Lê Đăng Tiệm đã tham gia nhiều cuộc khởi nghĩa giành thắng lợi. Đến năm 1783, dưới triều Lê Cảnh Hưng, Lê Đăng Tiệm được cử cầm quân chống giặc ngoại xâm. Do có nhiều công lao to lớn với dân với nước, tướng quân Lê Đăng Tiệm được Nhà vua phong 3 đạo sắc:
Đạo sắc 1 phong ngày 4 tháng 9 năm Mậu Tuất (1778) được dịch ra như sau: Thanh Hóa tỉnh, Quảng Xương huyện, Vạn Linh xã, Lê Đăng Tiệm vì dỹ thắng tô đội diễu binh đội trưởng, ban thân Tù Thượng tướng Quốc bảo quan hoa công đại tướng quân đoan là quận công tiến chinh thuận quảng đạo lĩnh hiệu vi đạo dỹ kinh, chỉ duy ứng bách bộ chức khổ vi thần lực tướng quân hiệu lệnh ty tráng sĩ bách bộ ba thu cố sắc. Cảnh Hưng tam thập cửu niên, cửu nguyệt tứ nhật (Cảnh Hưng năm thứ 39, tháng 9, ngày mùng bốn).
Đạo sắc 2 phong ngày 26 tháng Giêng năm Nhâm Dần (1782) được dịch ra như sau: Quảng Xương huyện, Vạn Linh xã, phó thiên hộ Lê Đăng Tiệm vì dỹ Nhâm Dần niên, phụng tự vương tiến phong dỹ vị duy cặp chư quân dực đói công những do thắng đội diểu binh nhất tam suy đối tại khô tương lọc dỹ kinh chí duy lọc thức nhất thứ tái khâm thưởng nhất thứ ứng thiên hộ thức khả vi trung tướng quân hiệu lệnh ty ky bái tráng sĩ vân kỳ uý thiên hộ trung tuyển cố sắc Cảnh Hưng tứ thập tứ niên nhất nguyệt nhị lục nhật (Cảnh Hưng năm thứ 44, tháng Giêng, ngày 26).
Đạo sắc 3 phong ngày 26 tháng 2 năm Quý Mão 1783 được dịch ra như sau: Quảng Xương huyện, Vạn Linh xã, bách hộ vì phụng tự vương sơ chính duy tập chư quân dực đối công nhẫy do thắng tô đội diểu binh nhất tâm suy đối tai khô tương lọc dỹ kinh chỉ huy lục chức nhất thứ ứng phó thiên hộ chức khô vi tráng tiết tướng quân hiệu lệnh ty say kim tráng sĩ nhất ky ứng phó thiên hộ truy liệt cố sắc.
Theo bút tích ghi lại, tướng quân Lê Đăng Tiệm mất ngày 15 tháng 1 năm 1784 (năm Giáp Thìn). Căn cứ vào bản dịch các sắc phong, tướng quân Lê Đăng Tiệm là người có công lao to lớn trong việc đánh thắng giặc ngoại xâm giữ yên bờ cõi. Để tỏ lòng thành kính những bậc anh minh, con em dòng tộc họ Lê và nhân dân thôn 4 xã Quảng Nhân đã đóng góp tiền của xây dựng lại ngôi đền trên nền đất cũ với diện tích 2.250m² nằm ngay giữa làng. Đền được xây dựng gồm 1 chính tẩm thờ tượng tướng quân, 1 tiền đường, tất cả đều lợp ngói, phía trước đền là sân, xung quanh xây tường rào. Hiện nay trong đền còn lưu giữ một số di vật cổ như ngai, bát hương, bài vị, bảng đọc chúc văn, kiệu, hòm đựng sắc, tắc tải, thanh kiếm, tất cả đều chưa rõ niên đại. Tự hào về dòng tộc họ Lê mà nhân vật chính là tướng quân Lê Đăng Tiệm, các thế hệ con cháu họ Lê thôn 4 xã Quảng Nhân ngày nay luôn ý thức trước linh vị tổ tiên, " tiên linh ta cần kiệm gây cơ nghiệp, trung hậu giữ gia phong qua biển dâu dầm mưa dãi gió vững tay chèo lái vượt thác ghềnh, đời càng vững cây bền gốc, ngày thêm thắm lá tươi cành, con cháu ngày càng tiến bộ, tổ tiên muôn thuở hiển vinh". Hằng năm vào ngày 15 tháng Giêng, con cháu dòng tộc họ Lê và nhân dân thôn 4 hội tụ về đền tổ chức lễ giỗ tướng quân Lê Đăng Tiệm trong không khí thành kính, trang trọng.
Đền thờ Lê Đăng Tiệm và dòng họ Lê thôn 4 xã Quảng Nhân được Sở Văn hóa - Thông tin tỉnh Thanh Hóa ra Quyết định số 126/QĐ - VHTT công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh ngày 2 tháng 8 năm 1991. Đây không chỉ là niềm tự hào của con cháu dòng tộc họ Lê, mà là còn là niềm tự hào của nhân dân xã Quảng Nhân. Vì vậy, ngôi đền rất cần được sự quan tâm giúp đỡ của các cấp, các ngành, các tầng lớp xã hội để xây dựng khang trang hơn, xứng đáng với di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.